AI is niet gevaarlijk

Wat we allemaal kunnen met AI is verbluffend. Bijna ongelooflijk. Maar datzelfde geld voor de trucs die illusionisten tegenwoordig doen. Voor iedereen die niet begrijpt hoe zo’n truc werkt is het niet voor te stellen dat er geen hogere machten aan het werk zijn. Maar we accepteren dat het een truc is, niet meer en niet minder. Als je ziet wat er met AI allemaal gedaan wordt, is het eigenlijk niet voor te stellen dat we niet hard op weg zijn naar computers die zelfstandig kunnen denken en beslissen. En naar een wereld met robots met bewustzijn. Maar dat komt vooral doordat we niet begrijpen hoe de truc werkt.

In tegenstelling tot illusionisten, zijn de grote bazen van de techbedrijven die AI ontwikkelen er niet eerlijk over dat wat we zien eigenlijk een truc is. Sterker, ze buitelen over elkaar heen met idiote claims en toekomstvoorspellingen. Daar zijn verschillende redenen voor te bedenken. Het zou zomaar kunnen dat zij dat zelf ook niet begrijpen. In sommige gevallen kun je je afvragen of ze niet wat teveel geestverruimende middelen gebruikt hebben (eg bijgaand citaat van de Stable Diffusion CEO). Het is echter meest waarschijnlijk dat zij er gewoon belang bij hebben om AI indrukwekkender voor te stellen dan het is. Om politieke invloed uit te kunnen oefenen en investeerders te interesseren. Op die manier moet je ook kijken naar de oproep die de bedrijven deden om een pauze in te lassen bij het verder ontwikkelen van AI; aandacht trekken en invloed winnen. Het was een volkomen gratuit oproep waar geen een van hen zich aan hield en waar verder niets meer van werd vernomen.

Zwarte zwaan

Het fundament onder AI is een grove versimpeling van hoe een brein werkt. En een misvatting over hoe het menselijk brein waarschijnlijk werkt. Het zit vol tekortkomingen en beperkingen die alleen kunnen worden gemaskeerd door er aan de ene kant gigantische hoeveelheden data en energie tegenaan te gooien. En aan de andere kant door menselijk ingrijpen op allerlei niveaus. Van zwaar onderbetaalde microwerkers tot wellicht zwaar overbetaalde programmeurs. Wat al deze groepen gemeen hebben is dat ze eigenlijk geen idee hebben waar ze precies mee bezig zijn omdat het geheel niet te overzien is. En omdat de black box waar input doorheen gaat voordat het output wordt zo complex is, weet je nooit zeker of je menselijke ingreep het juiste effect heeft. Een kritische fout van iedere AI is een zwarte zwaan probleem; je weet pas dat die fout erin zat wanneer deze zich voordoet.

Kan een duikboot zwemmen?

Iedereen is wel eens onder de indruk geweest van vooral generatieve AI. Een ‘net echt’ conversatie met ChatGPT/Copilot, een niet van echt te onderscheiden afbeelding, een door AI gegenereerd liedje of filmpje. We zijn dan vaak zo onder de indruk, dat we vergeten -als we dat al weten-  dat er geen enkele bewuste keuze is gemaakt door die AI in het creëeren van die content. Wat je ziet, is de uitkomst van een vrijwel eindeloze rij aan berekeningen, regels en inschattingen die mogelijk is door onvoorstelbare hoeveelheid rekenkracht. En met een snelheid waardoor je als gebruiker denkt dat je begrepen wordt en dat de AI iets is dat ‘weet wat het doet’. Maar hoeveel rekenmachientjes moet je bij elkaar gooien voor er spontaan bewustzijn ontstaat? Of, in de woorden van Noam Chomsky, ‘calling AI intelligent is like saying submarines can swim’.

Op zich is dat goed nieuws. AI weet niks, begrijpt, interpreteert niks, is niet nieuwsgierig, twijfelt niet. En AI heeft al helemaal geen bewustzijn. AI is een ding. En ‘dingen’ zijn op zichzelf ongevaarlijk. Maar dan moet je er wel goed mee om gaan. En daar zit het probleem. Degenen die zich eigenaar van AI technologie mogen noemen zijn grote, commerciële, veelal Amerikaanse tech-bedrijven. Met aandeelhouders, investeerders, of platweg de wens zo snel mogelijk te groeien tot ze overgenomen kunnen worden. Het zijn dus bedrijven wiens primaire belang niet het welzijn van de individuele gebruiker of samenleving is, maar geld verdienen. Bedrijven die er alles aan doen om de concurrentiestrijd te winnen en daarom beloftes doen over AI die het niet waar kan maken en toepassingen ontwikkelen die schadelijk kunnen zijn.

AI is van ons allemaal

Toen sociale media in opkomst waren, hadden zij ook mooie idealistische verhalen. Dat heeft achteraf niet per se heel lekker uitgepakt. Ik hoop dat we daar van geleerd hebben met zijn allen. Als we tijdig spelregels hadden opgesteld waar die platforms zich aan moesten houden, hadden ze ongetwijfeld nog steeds bestaan. Maar het waren niet zulke openbare riolen van extremisme en populisme geweest. De huidige generatie AI had niet kunnen bestaan zonder de data die wij met zijn allen geproduceerd hebben. Of zonder alle algoritmes die aan universiteiten met publiek geld zijn ontwikkeld. AI is van ons allemaal, de hele samenleving zou er dan ook van moeten profiteren. En er over moeten mogen beslissen. AI is niet gevaarlijk, AI bedrijven zijn dat wel.