Het is hartstikke mooi dat je in Nederland mag stemmen op iedereen die zich verkiesbaar stelt. En om wat voor reden dan ook. Of dat nou is vanwege de politieke ideeën of omdat iemand je aan je overleden oma doet denken. Een specifiek soort stem is de ‘strategische stem’. Als je ‘strategisch stemt’, stem je niet op degene die je voorkeur heeft, maar op iemand anders. Omdat je denkt dat de stem op een ander tot een gunstiger eindresultaat leiden.
Aan strategisch stemmen kleeft wel een enorm groot nadeel. De strategische stem is namelijk minder waard dan een reguliere stem. Er zijn zelfs meerdere manieren waarop die waardevermindering plaats vindt:
- Je sluit al een compromis vóórdat je je stem uitbrengt. Je neemt dus al genoegen met minder nog voordat de verkiezingsuitslag bekend is.
- Je kan je -strategische- overweging niet toelichten. Het is dus onbekend welk compromis jij bereid was te sluiten. Dat wordt naderhand ingevuld door journalisten en columnisten. En door politici zelf die een betekenis zullen gaan zoeken die hen het beste uitkomt.
- Als kiezer heb je maar één methode om politieke invloed uit te oefenen; jouw stem. De partij waar jij op gaat stemmen heeft vele manieren om met jouw stem dingen voor elkaar te krijgen. Laat dat compromissen sluiten dus liever aan jouw voorkeurskandidaat over.
De proteststem. Zelfs nóg minder waard.
Een speciale categorie strategische stemmer zijn de proteststemmers; Stemmers die dat ene moment van directe politieke invloed gebruiken om te laten horen dat ze het er niet mee eens zijn hoe het nu gaat. Ook daar voor geldt dat het niet helder is wáár je het dan precies niet mee eens bent. En dat journalisten en politici dan zelf voor jou gaan invullen wat je met jouw stem bedoelt. Deze stem is zelfs op nóg een manier minder waard. Dit soort proteststemmen gaan naar nieuwe anti-gevestigde orde partijen. Met alle gedoe van dien; een instabiele organisatie, slecht gescreende kandidaten. Eigenlijk is het enige dat de kiezers en kandidaten bindt: wij zijn er tegen. Waartegen precies is dus onbekend en hoe het dan wél zou moeten al helemaal.
Wat je ook ziet: tegenstemmers rennen zo van de ene kandidaat naar de andere. Ook nu weer zien we dat van de overweldigende winnaar van de vorige verkiezingen bij deze verkiezingen vrijwel niets over blijft. En wie vertegenwoordigen die volksvertegenwoordigers van de vorige verkiezingen dan eigenlijk nog? Wat kunnen zij nog voor elkaar krijgen als nu al helder is dat al die mensen die de vorige keer op hen gestemd hebben het bij nader inzien toch eens zijn met die ander?
Stem vóór jouw idealen.
Het is mooi dat je in Nederland mag stemmen op wie je wilt en waarom je wilt. Maar het is goed om te beseffen dat de strategische stem en vooral de proteststem uiteindelijk minder waard blijken dan de reguliere stem. De enige proteststem is de blanco stem. Voor al het andere: stem ergens vóór. Niet op wat je niet wil, maar op wat je wél wil. Bekijk welke partij de kant op wil die jij ook wil. En geef daar je stem aan. Laat de politici onderhandelen over wat je wil, en niet over hoe zij uitleggen wat jij wel eens bedoelt zou kunnen hebben wellicht. En geef extra punten aan partijen die hun plannen hebben laten doorrekenen omdat dat de enige manier is om een beter oordeel te kunnen geven over de haalbaarheid.
Het resultaat van november 2023
De verkiezingsuitslag van november 2023, een paar dagen nadat ik deze blog schreef, laat een flinke overwinning van de PVV zien. Het zou makkelijk zijn om die stemmers weg te zetten als intolerante vreemdelingenhaters. Maar ik denk dat dat niet aan de hand is. Volgens mij zijn dit mensen die zich in de steek gelaten voelen door het systeem. Hetzelfde systeem dat hen wijs heeft gemaakt dat ‘migratie’ onze grootste uitdaging is. Omdat de mensen met macht en vermogen migratie belangrijk maakten zodat de aandacht niet op hen zou worden gevestigd. De progressieve partijen hebben hier geen goed, gepassioneerd weerwoord op gegeven en dus zijn de media hierin mee gegaan. Er is vooral veel gestemd op dingen die we niet willen. Niet op waar we wél heen willen. Dat is een belangrijke les voor de volgende keer.
Erwin Fisser 